We leven in een tijd waarin we onszelf per auto of trein vervoeren, veel tv kijken en zittend werk doen. Bewegen is niet vanzelfsprekend meer, eten wel. Tenslotte kunnen we 24 uur lang aan eten komen. Van fastfood tot diner en van goedkoop tot sterk aan de prijs. Met als resultaat een hogere voedselinname dan enkele jaren geleden. Dat is vragen om gevolgen.
Sla een willekeurige krant open en het nieuws over het groeiende percentage van mensen met overgewicht of obesitas staart je aan. Groot probleem. Zware druk op de gezondheidszorg. Generaties in de problemen. Media zou zichzelf niet zijn als het een tikkeltje overdreven en hysterisch van de toren blaast. Zit er een kern van waarheid in het nieuws? Absoluut, we worden inderdaad zwaarder.
Iedereen komt om andere redenen aan in gewicht. Denk aan onder andere psychische problemen, erfelijkheid of medische problemen, zoals een traag werkende schildklier. Maar als we een algemene oorzaak aan moeten wijzen, dan zijn dat er twee. Enerzijds zijn het onze omgevingsfactoren en anderzijds is het de dieetcultuur die ons aanzet tot een verstoorde relatie met eten en bewegen. Beiden hebben een impact van 'heb ik jou daar'.
Leven in een obesogene omgeving
Grappig. Ik wilde deze alinea beginnen met de zin dat we in een land leven met goede wegen en een goed OV systeem. Maar op het moment van schrijven staakt het personeel van de RET en rijden er de komende twee dagen geen trams, metro's en bussen. Voor nu gaat die vlieger dus niet op, maar over het algemeen is het openbaar vervoer beschikbaar voor iedereen. Elke dag weer.
We komen met de hulp van moderne technologie overal, hebben in veel gevallen een auto voor de deur (of twee) en fatbiken er steeds meer op los. Tel daar de lange dagen die we achter een scherm doorbrengen en het vele zitten bij op en het moge duidelijk zijn: onze energieverbranding staat op de handrem. Daarnaast kan je bijna op elke hoek van de straat iets eten of drinken. Of daar nou een supermarkt, snackbar, restaurant of koffiezaak zit, je hoeft niet veel moeite te doen om 24/7 aan voeding te komen.
Wanneer je meer energie vanuit eten en drinken inneemt dan dat je verbruikt, dan kan je te maken krijgen met gewichtstoename. Het overschot aan energie slaat je lichaam namelijk op als vet. Hoe groter de vetopslag, hoe meer het gewicht toeneemt. En die media hebben gelijk: zowel overgewicht als obesitas kunnen leiden tot gezondheidsproblemen.
Leven in een dieetcultuur
Hoe mensen om je heen over eten praten en wat je op social media ziet, of wat de tijdschriften je voorschotelen - al deze dingen vormen je ideeën over voeding. Vanaf het moment dat je wakker bent, krijg je directe en indirecte berichten te zien over eten, uiterlijk en lichaamsgrootte. Op je tijdlijn staat wat “gezond” en “ongezond” is en dat een dik lichaam slecht is en een dun lichaam goed, lees je in de krant of in een tijdschrift. Ook het acht uur journaal kan nog wel eens een duit in zakje doen.
De boodschap is helder: dun zijn is goed. De beelden en berichten zorgen ervoor dat we continu bezig met het najagen van een onrealistisch ideaal van ‘perfectie’. Niet gek dus dat we en masse aan het afvallen zijn. De een na de andere poging wordt gedaan. Met grote gevolgen. Want wist je dat het volgen van een dieet uiteindelijk tot gewichtstoename leidt? Een ingewikkeld fysiologisch dingetje. Mocht je daar meer over willen weten, lees dan eens het Biggest Loser- onderzoek.
Hoe erg is overgewicht?
Niemand wordt in een restaurant zo vaak bekeken en beoordeeld als dikke mensen. Zodra je een hap neemt, lijkt iedereen klaar te staan met een oordeel. “Is dat niet een beetje veel?”, “Weet je zeker dat je dat wil eten?”, “Geen wonder dat je dik bent.” En daar zit je dan, bedolven onder labels die je gratis en voor niets cadeau krijgt. Dikke mensen zijn ongezond, zo is de gedachte.
Toegegeven, daar zit een kleine kern van waarheid in. Zoals gezegd kan je te maken krijgen met gezondheidsproblemen als je te zwaar bent. Zo is er een hoger risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2, bepaalde vormen van kanker en gewrichtsproblemen. Gevolgen die niet als muziek in de oren klinken, dat is wel duidelijk. Maar hoe erg is overgewicht écht?
Forse mensen die regelmatig bewegen en een goede relatie met eten hebben, hebben bijvoorbeeld minder kans op hart- en vaatziekten dan mensen met een normaal gewicht die niet gezond leven. Om gezond te leven moet je niet diëten, maar regelmatig bewegen en normaal eten.
Je hoeft niet perfect te eten
Afvallen is big business. Jaarlijks harkt de dieetindustrie zo'n 60 miljard euro binnen. Best een prestatie, want ze verkopen niet alleen een product wat niet werkt maar ze komen er ook nog eens mee weg. Het niet succesvol kunnen volhouden van een dieet ligt immers niet aan hen. Dat ligt aan jou. Maar… is dat wel terecht? In de verste verte niet.
Diëten zitten zo in elkaar dat je continu bij ze terugkomt. Bij zo’n 80% van de mensen die een dieet heeft gevolgd, komt het verloren gewicht er namelijk gewoon weer aan. Het welbekende jojo-effect. Een vicieuze cirkel waarbij het ook nog eens bij elke poging fysiek gezien steeds lastiger het wordt om af te vallen. Niet tof!
Je hoeft niet perfect te eten en uitmuntend te bewegen om gezond te zijn. Je wordt niet ongezond van een extra tussendoortje, een enkele maaltijd of een ander eetmoment. Ook ontwikkel je niet plotseling een tekort aan voedingsstoffen als er minder variatie op het menu staat deze week. Kracht en conditie verdwijnen niet na een middagje bankhangen. Het gaat erom wat je consequent een langere periode eet en doet. Perfectie bestaat godzijdank niet, dus kijk vooral naar welzijn. Dat is wat echt telt.
Comments