Eten, angstige momenten en avonden met een gouden randje

‘Oh nee, daar gaan we wéér'. Het etentje van vanavond is al meer dan een maand geleden afgesproken. Leuk restaurant, fijne mensen - ja, ik zat er echt goed in. Tot ik de menukaart in mijn handen kreeg (die qua dikte overigens bizar veel weg had van het boek De wereld van Sofie) en ik moest kiezen wat ik wilde eten. Hoe vrolijk de bubbels in mijn champagneglas ook dansten, in mindere periodes zoals nu is dit het moment dat de angst het van plezier overneemt.

Mijn verhaal kan voor sommige mensen misschien triggerend zijn, vooral als je zelf te maken hebt met een eetprobleem of eetstoornis. Let goed op jezelf, je hoeft niet door te lezen. Weet ook dat je hier niet alleen in bent.

Er zijn naar schatting 130.000 volwassenen met ARFID in Nederland*. Ik ben daar een van. Samenvattend uitgelegd: ARFID is een verstoorde relatie met eten en valt in het hokje van eetproblemen en eetstoornissen. Het is alleen niet te vergelijken met eetstoornissen als anorexia of boulimia, omdat je bij deze eetstoornis niet bewust met je gewicht bezig bent. Wanneer je te maken hebt met ARFID, heb je te maken met vermijdend/restrictief eetgedrag.

Mijn eetgedrag valt onder vermijdend/restrictief gedrag omdat ik geen hongergevoel heb en daardoor weinig eet. Maar ik heb de diagnose vooral gekregen omdat ik bang ben voor de gevolgen van eten. Hoeveel plezier ik ook beleef aan koken of een ontbijtje buiten de deur, aan tafel kan dat omslaan in angst. Niet omdat ik bang ben voor mijn gewicht, maar omdat ik bang ben voor de pijn die eten kan veroorzaken. 

Al jaren ligt buikpijn vanwege prikkelbare darmsyndroom als een soort ninja bij mij op de loer. Geen fijne als het lukt om toe te slaan. En omdat er niet altijd een peil op te trekken is wanneer het gebeurt, sla ik maaltijden liever over. Dan weet ik namelijk zeker dat ik lekker lang kan blijven natafelen, nog kan sporten na het eten of de hond kan uitlaten zonder dat mensen denken dat ik op het punt sta te bevallen. Want zo erg kan ik opblazen. 

Opeens besefte ik mij dat dit precies is wat ik nodig heb

Ik weet niet of mijn twijfels aan tafel zichtbaar waren of dat ik gewoon de allerliefste vrienden van de wereld heb (dat laatste sowieso natuurlijk) maar voordat ik het wist, werd het bestellen op een hele natuurlijke wijze uit handen genomen. De hele groep bestelde van alles wat, met als gevolg een tafel vol gerechten zodat ik heel eenvoudig mee kon eten in plaats van zelf een gerecht kiezen. Niemand repte ook maar één woord over eten met uitdagingen. Opeens besefte ik mij dat dit precies is wat ik nodig heb in periodes dat voeding niet bovenaan mijn prioriteitenlijstje staat. 

Sinds ik eerlijk en open vertel weer te dealen met een eetprobleem, krijg ik regelmatig de vraag wat iemand voor mij kan doen. Super lief, maar wat een ongelofelijk lastige vraag is dat eigenlijk! Ik betrap mijzelf erop dat ik het stiekem ook vaak aan mijn vrienden stel. Laatst nog naar een vriendin geappt: ‘Laat je het weten als ik iets voor je kan doen?’. Het komt uit een goed hart maar het beantwoorden van die vraag is overduidelijk wél rocket science.  Zelf antwoord ik altijd met 'Ja, doe ik' en vervolgens geef ik er geen vervolg aan. Ik ben de afgelopen tijd dus gaan nadenken over wat voor hulp ik nodig heb. Want hoe concreter ik het kan maken, hoe makkelijker het is voor mijn omgeving. Gok ik…

Laat ik voorop stellen dat dit voor iedereen anders is, maar na lang wikken en wegen kwam ik uit op het volgende: mij helpt het als je simpelweg accepteert dat eten op sommige momenten lastig is. Het ‘normaal’ vinden gaat wel te ver (ook voor mijzelf) maar laat het er gewoon zijn. Ik kan het niet altijd verklaren. Bij mij komt het in periodes. Er zijn maanden zonder een vuiltje aan de lucht. Dat worden er gelukkig steeds meer maar af en toe kukel ik weer naar beneden en gaat het even minder rooskleurig. 

Praten over je gezondheid kan je leven veranderen

Haal op dat moment keuzes bij mij weg, dat helpt. Kiezen geeft stress, want het duiveltje op mijn schouder zegt dat ik niks moet eten. Dat levert namelijk alleen maar ellende op. Het engeltje weet beter en wijst op de dingen die ik prima buikpijnloos kan eten. De discussie tussen die twee is bijzonder vermoeiend, ik zit muurvast tussen hoofd en gevoel. Dus toen mijn vrienden het bestellen uit handen namen, gaf mij dat zoveel rust. Vraag mij liever ook niet wat ik vanavond wil eten of waar ik trek in heb, want ik geef je het meest irritante antwoord: ‘Weet ik niet, kies jij maar wat’. 

Praten over je gezondheid kan je leven veranderen. Zeker als het gaat om eetproblemen. Helaas gebeurt het nog weinig. En weet je, ik vind het ook spannend om te doen. Want niet alle reacties en opmerkingen zijn leuk of aardig. Af en toe is het flink tot 10 tellen maar het merendeel is wel positief en maakt het omgaan met de situatie makkelijker. Je hoeft het namelijk niet in je eentje te dragen. Dat geeft rust. In je lijf en in je hoofd. Betekent niet dat je er continu over moet praten, wij hebben er de hele avond geen woord over gerept. Laat het er zijn op de momenten dat je het nodig hebt en geniet van de momenten dat het geen aandacht van je vraagt. Het is allebei namelijk helemaal oké. 

Eindresultaat van het etentje? Ik heb heerlijk gegeten en ook daarna geen pijn gehad. En of dat nou de kip of het ei is, het maakt mij niet uit, het was een avond met een gouden randje! 

*WEET, Nederlandse patiëntenvereniging voor eetstoornissen